در 29 آوریل 1991، یک طوفان ویرانگر در بنگلادش جان حدود 150 هزار نفر را گرفت. این فاجعه یکی از مرگبارترین طوفان های استوایی ثبت شده در تاریخ بود. این طوفان که با نام رسمی "سیکلون 02B" شناخته می شد، در خلیج بنگال شکل گرفت و به تدریج قدرت گرفت تا به یک سیکلون فوق العاده شدید تبدیل شد.

مسیر و قدرت طوفان:

این سیکلون از 24 آوریل 1991 در خلیج بنگال شکل گرفت و به سمت شمال حرکت کرد. در 29 آوریل، با وزش بادهایی با سرعت حدود 240 کیلومتر در ساعت به سواحل جنوب شرقی بنگلادش، به ویژه منطقه چیتاگونگ، رسید. فشار مرکزی این طوفان به 918 هکتوپاسکال رسید که نشان دهنده شدت بالای آن بود.

تخریب و تلفات:

مهمترین عامل ویرانی و تلفات، موج طوفانی ناشی از سیکلون بود که ارتفاع آن به حدود 6 متر (20 فوت) رسید. این موج عظیم آب، مناطق ساحلی پست و جزایر کوچک را به طور کامل زیر آب فرو برد و هزاران خانه و روستا را ویران کرد. تخمین زده می شود که حدود 138 تا 145 هزار نفر در اثر این طوفان جان خود را از دست دادند. بیشترین تلفات در جزایر کوچک و مناطق ساحلی متراکم رخ داد. برای مثال، در جزیره کوتوبدیا، حدود 80 تا 90 درصد خانه ها تخریب و تمام دام ها تلف شدند و حدود 20 هزار نفر جان باختند.

علاوه بر تلفات جانی، این طوفان خسارات مالی سنگینی نیز به بار آورد. حدود یک میلیون خانه ویران شد و حدود 10 میلیون نفر بی خانمان شدند. زیرساخت ها، مزارع و صنایع نیز به شدت آسیب دیدند و خسارات کلی بالغ بر 1.7 میلیارد دلار آمریکا (به ارزش سال 1991) تخمین زده شد.

واکنش ها و پیامدها:

با وجود هشدارهای هواشناسی، بسیاری از ساکنان مناطق در معرض خطر، شدت طوفان را دست کم گرفتند یا به هشدارهای داده شده توجه کافی نکردند. تعداد پناهگاه های طوفان نیز در مقایسه با جمعیت در معرض خطر کافی نبود.

پس از وقوع فاجعه، تلاش های گسترده ای برای امدادرسانی و کمک به بازماندگان صورت گرفت. عملیات "فرشته دریا" (Operation Sea Angel) یکی از بزرگترین تلاش های امداد نظامی بود که توسط ایالات متحده و با مشارکت کشورهای دیگر مانند بریتانیا، چین، هند، پاکستان و ژاپن انجام شد. در این عملیات، نیروهای نظامی آمریکا با استفاده از کشتی ها و هلیکوپترها، مواد غذایی، آب آشامیدنی و کمک های پزشکی را به مناطق آسیب دیده رساندند و در دفن اجساد و بازسازی زیرساخت ها کمک کردند.

درس های آموخته شده:

طوفان 1991 بنگلادش درس های مهمی در زمینه آمادگی و واکنش به بلایای طبیعی به همراه داشت. پس از این فاجعه، دولت بنگلادش و سازمان های بین المللی تلاش های زیادی برای بهبود سیستم های هشدار اولیه، ساخت پناهگاه های بیشتر و آموزش مردم در مورد نحوه واکنش در برابر طوفان ها انجام دادند. همچنین، برنامه های جنگل کاری برای کاهش اثرات موج های طوفانی به اجرا درآمد.

بهبود زیرساخت های مقاوم در برابر طوفان، افزایش آگاهی عمومی و تقویت سیستم های مدیریت بحران از جمله اقداماتی است که پس از این فاجعه در بنگلادش در اولویت قرار گرفته است و به کاهش چشمگیر تلفات در طوفان های بعدی کمک کرده است. یادآوری این فاجعه همچنان به عنوان یک هشدار جدی در مورد خطرات بلایای طبیعی و ضرورت آمادگی برای مقابله با آنها باقی مانده است.